Sprawdzian Z Polskiego Słowotwórstwo 3 Gimnazjum

Cześć! Przygotowujesz się do sprawdzianu ze słowotwórstwa? Super! Razem damy radę. Pamiętaj, że słowotwórstwo to po prostu zabawa słowami. Skup się, a wszystko stanie się jasne.

Czym jest słowotwórstwo?

Słowotwórstwo to dział językoznawstwa. Zajmuje się budową wyrazów. Analizuje, jak powstają nowe słowa od istniejących. To trochę jak budowanie z klocków LEGO, tylko zamiast klocków mamy morfemy.

Morfem to najmniejsza cząstka wyrazu. Ma własne znaczenie. Dzielimy je na rdzeń, przedrostek, przyrostek i końcówkę. Każdy z nich pełni ważną funkcję.

Rodzina wyrazów i wyrazy pokrewne

Rodzina wyrazów to grupa słów. Wszystkie pochodzą od jednego rdzenia. Na przykład: *dom*, *domek*, *domowy*, *domownik*. Łączy je wspólne znaczenie. Ułatwia to zapamiętywanie.

Wyrazy pokrewne mają wspólny rdzeń. Wywodzą się od tego samego wyrazu podstawowego. Na przykład: *woda*, *wodny*, *wodniak*, *podwodny*. Zwróć uwagę na rdzeń *wod-*.

Podstawowe sposoby tworzenia wyrazów

Istnieje kilka sposobów tworzenia nowych słów. Najważniejsze to przedrostkowanie, przyrostkowanie, zrost i złożenie. Każdy z nich tworzy wyrazy w inny sposób.

Przedrostkowanie

Przedrostkowanie polega na dodaniu przedrostka do wyrazu podstawowego. Na przykład: *pisać* → *napisać*, *czytać* → *przeczytać*. Zmienia to znaczenie słowa.

Przyrostkowanie

Przyrostkowanie polega na dodaniu przyrostka do wyrazu podstawowego. Na przykład: *książka* → *książeczka*, *dom* → *domek*. Często zmienia to rodzaj i wielkość.

Zrost

Zrost to połączenie dwóch lub więcej wyrazów. Tworzy to nowe słowo o innym znaczeniu. Na przykład: *dobry* + *wieczór* → *dobranoc*, *wielki* + *noc* → *Wielkanoc*. Czasem trudne do rozpoznania.

Złożenie

Złożenie to połączenie dwóch lub więcej rdzeni. Na przykład: *samolot* (sam + lot), *wodociąg* (woda + ciąg). Często używane w nazwach technicznych.

Oboczności Tematyczne

Oboczności tematyczne to wymiana głosek w temacie fleksyjnym wyrazu podczas odmiany. Mogą to być wymiany samogłosek lub spółgłosek. Ważne w odmianie i tworzeniu słów.

Przykład: *ręka* – *rąk*, *pies* – *psa*. Zwróć na to uwagę podczas analizy słowotwórczej. Pomaga to zrozumieć powiązania między wyrazami.

Ćwiczenia i przykłady

Wykonuj dużo ćwiczeń! Analizuj różne wyrazy. Spróbuj rozłożyć je na morfemy. Szukaj wyrazów pokrewnych. Im więcej praktyki, tym lepiej.

Przykładowe zadanie: Określ sposób tworzenia wyrazu *podpisać*. Odpowiedź: Przedrostkowanie (przedrostek *pod-* dodany do słowa *pisać*).

Podsumowanie

Pamiętaj! Słowotwórstwo to analiza budowy wyrazów. Zwróć uwagę na morfemy: rdzeń, przedrostek, przyrostek i końcówkę. Poznawaj sposoby tworzenia wyrazów: przedrostkowanie, przyrostkowanie, zrost i złożenie. Ćwicz regularnie, a na pewno zdasz sprawdzian! Powodzenia! Dasz radę!