Sprawdzian Z Biologii 1 Liceum Bakterie I Wirusy
Bakterie i wirusy to bardzo małe organizmy, często niewidoczne gołym okiem. Oba mogą powodować choroby, ale są zupełnie różne.
Bakterie: Miniaturowe, Samodzielne Życie
Bakteria to jednokomórkowy organizm. Oznacza to, że jest zbudowana tylko z jednej komórki. Wyobraź sobie samotny, mikroskopijny mieszkaniec. Ta komórka ma wszystko, czego potrzebuje, aby żyć i się rozmnażać. Na przykład, może pobierać jedzenie z otoczenia i dzielić się na dwie nowe bakterie.
Budowa bakterii: Bakteria ma ścianę komórkową (ochrona), błonę komórkową (kontrola, co wchodzi i wychodzi), cytoplazmę (wypełniacz) i materiał genetyczny (DNA). DNA bakterii pływa swobodnie w cytoplazmie, nie jest zamknięte w jądrze komórkowym, jak u ludzi.
Odżywianie bakterii: Bakterie mogą być samożywne (same wytwarzają jedzenie, jak rośliny) lub cudzożywne (pobierają jedzenie z otoczenia). Przykład: bakterie w glebie pobierają składniki odżywcze z rozkładających się liści.
Rozmnażanie bakterii: Bakterie rozmnażają się przez podział komórki. Jedna bakteria dzieli się na dwie identyczne. To bardzo szybki proces, dlatego infekcje bakteryjne mogą się szybko rozwijać. Pomyśl o hodowli bakterii w laboratorium: z jednej bakterii po kilku godzinach powstaje kolonia.
Choroby bakteryjne: Niektóre bakterie są szkodliwe i powodują choroby, np. angina (paciorkowce), gruźlica (prątki gruźlicy) czy zatrucie pokarmowe (salmonella). Antybiotyki to leki, które zabijają bakterie lub hamują ich wzrost.
Wirusy: Najeźdźcy Komórkowe
Wirus to cząsteczka zakaźna. Nie jest komórką. Wirus jest dużo mniejszy niż bakteria i nie może sam żyć. Potrzebuje komórki gospodarza, żeby się rozmnażać.
Budowa wirusa: Wirus składa się z kapsydu (białkowa otoczka) i materiału genetycznego (DNA lub RNA) w środku. Kapsyd chroni materiał genetyczny.
Działanie wirusa: Wirus atakuje komórkę gospodarza (np. komórkę człowieka), wnika do niej i zmusza ją do produkcji nowych wirusów. Wyobraź sobie wirusa, który włamuje się do fabryki i zmusza ją do produkowania kopii samego siebie. Kiedy komórka jest pełna wirusów, pęka i uwalnia je, aby zainfekowały kolejne komórki.
Rozmnażanie wirusów: Wirusy nie rozmnażają się same. Potrzebują komórki gospodarza do tego celu. To dlatego wirusy są pasożytami.
Choroby wirusowe: Wiele chorób jest spowodowanych przez wirusy, np. grypa, przeziębienie, ospa wietrzna, odra, COVID-19. Antybiotyki nie działają na wirusy! Leki przeciwwirusowe hamują rozwój wirusów. Często organizm musi sam zwalczyć wirusa. Szczepienia pomagają organizmowi przygotować się na atak wirusa.
Podsumowanie: Bakterie to komórki, które mogą żyć samodzielnie i są zabijane przez antybiotyki. Wirusy to nie komórki, potrzebują komórki gospodarza do rozmnażania i antybiotyki na nie nie działają. Oba mogą powodować choroby, ale działają zupełnie inaczej.
